Oliebollen in de ‘Warmeschrank’?

11/09/2015 door Barbara Laan

deel

Meindert Stokroos is de expert op het terrein van historische installatietechniek. Het vermoeden van de eigenaar dat het hier om een deegrijskast zou gaan ontlokte bij Stokroos de volgende woorden.

Tekst: Meindert Stokroos 11 september 2015

Ik heb me altijd afgevraagd of die kastjes eigenlijk wel werkten: borden warmen, eten warm houden en, naar aanleiding van je vraag eventueel deeg laten rijzen. Volgens mij werkten die kasten niet echt omdat de temperatuur in de kast werd bepaald door de watertemperatuur in het verwarmingssysteem in de woning. Een radiator heeft gedurende de dag niet voortdurend dezelfde temperatuur. Voor een optimaal gebruik moest je dan maar hopen dat rond etenstijd het water in de radiator lekker warm was.

Ja, en dan dat rijzen. Ik kan me nog van vroeger herinneren dat het oliebollenbeslag in een emaillen emmer stond te rijzen voor de kolenhaard. Extreme temperatuurschommelingen – en tocht – waren uit den boze en uit voorzorg lag er een theedoek over de emmer. Of de gefotografeerde kast voor het rijzen van bijvoorbeeld deeg werd gebruikt betwijfel ik sterk. Ik moet er wel bij zeggen dat ik in de literatuur nooit iets inhoudelijks over spijskasten heb gevonden. Kennelijk vonden ook sommige producenten van radiatoren dat er iets schortte aan zo’n spijskast. Zo bracht de ‘Union Rheinland’-radiatorenfabriek in Gelsenkirchen in 1931 een radiator op de markt met een ‘Warmeschrank’ die was voorzien van een ‘elektrische Zusatzheizung’. Op een afbeelding zie je een met een snoer op een contactdoos aangesloten radiator, kon je om etenstijd de spijskast even bijverwarmen! Een stukje productinnovatie, maar of het een succes is geworden weet ik niet.

Leuke dingen blijven het wel, die spijskasten, dus gewoon verzamelen. Zo kwam ik nog een leuke prent tegen van een radiator mit ‘Gasofen-Einsatz’. Kennelijk de oplossing als de verwarming was uitgevallen; een creatie van het Nationale Radiator Gesellschaft uit 1911.

deel