Het moderne en persoonlijke gezicht van een Amsterdamse forensenfamilie
13/05/2016 door Esther de Haan
Villa Dennenoord was een van de eerste huizen die in het villapark Duin en Daal in Bloemendaal werd gebouwd nadat Leonard Springer het Park had aangelegd in de laatste jaren van de 19de eeuw. In 1902 kreeg J.A.G. van der Steur opdracht van de Amsterdamse effectenmakelaar Lefebvre om voor zichzelf en zijn gezin een huis in Italiaanse stijl te ontwerpen. Nadat de familie het huis had betrokken reisde Lefebvre net als de vele andere forensen die in die jaren in Bloemendaal neerstreken, dagelijks naar de hoofdstad.
Er is geen enkele bouwtekening of ander document van villa Dennenoord bewaard gebleven dat ons iets verteld over het oorspronkelijk ontwerp van architect Van der Steur. De familie Lefebvre heeft als eerste trotse bewoner van de nieuwe villa wel een fotoalbum uit 1904 nagelaten dat ons een interessante inkijk geeft in het interieur van het huis en het huiselijk leven van de familie en haar personeel.
Op de foto’s oogt villa Dennenoord als een Zuid-Europees huis met Italiaanse bogen, gepleisterde muren, loggia’s en buitentrappen. Van der Steur heeft verscheidene huizen in park Duin en Daal ontworpen, allen met de voor J.A.G. Van der Steur kenmerkende Italiaanse bogen. Ook in Villa Dalhoeve en villa Dunenburg, gebouwd in respectievelijk 1900 en 1901 zijn de bogen van Van der Steur in het exterieur en interieur terug te vinden.
De plattegrond van villa Dennenoord is symmetrisch opgezet, de kamers gegroepeerd rondom een vierkante hall die twee verdiepingen hoog is en wordt afgesloten door een daklicht met glas in lood in de zoldervloer, waardoor het daglicht naar binnen stroomt. Op de begane grond en op de verdieping zijn alle ruimtes met elkaar verbonden. Bewoners hoefden de hall niet in om in alle kamers te kunnen komen.
De hall was erg koud: zo hoog dat hij nauwelijks te verwarmen was. Vermoedelijk is dat ook de reden dat er tijdens de bouw afgezien is van de aanleg van een schouw, ofschoon er wel een fundering en rookkanaal in de hall zijn aangelegd. De kamers op de begane grond en de verdieping waren aangenaam, voorzien van een moderne heteluchtverwarming. Opengeklapte roosters, te zien op een van de foto’s, vulden via natuurlijke trek de ruimtes met warme lucht. De centrale kachel die zich in de kelder van het huis bevond transporteerde de warme lucht via luchtkanalen van koekblik door de rest van het huis!
De familie beperkte zich niet, zoals meestal gebeurde, tot het fotograferen van de representatieve vertrekken van het huis, zonder personen. De huiseigenaar en zelfs het personeel werden in dit fotoboek van villa Dennenoord vereeuwigd. De heer Lefebvre zit op de tuinbank met de hond, de tuinman staat aan zijn zijde, naaisters doen verstelwerk op het terras, het keukenmeisje wast af in de keuken terwijl ze uit het raam kijkt. Zelfs privé vertrekken die zelden in fotoboeken werden afgebeeld, zoals de slaapkamer van het echtpaar Lefebvre en de babykamer, zijn gefotografeerd. De meest opmerkelijke foto’s zijn gemaakt van de kamers die toebehoorden aan de kinderen van het gezin en misschien aan het kindermeisje of de gouvernante. De kamers zijn licht en vrolijk en tonen ons eenpersoonsbedden, nachtkastjes en lampetkannen op de wasmeubels. We zien kleine tafels met wat boeken, juwelenkistjes en een speldenkussen, een etagère met porseleinen beeldjes en kamerjassen aan de kapstok. Het fotoalbum laat zien hoe comfortabel en kindvriendelijk de kinderen en wellicht het kindermeisje op villa Dennenoord waren gehuisvest en wat de dagelijkse bezigheden waren van de dienstbodes. De familie toont daarmee, bewust of onbewust, haar moderne en meer persoonlijke gezicht in een tijd waar rangen en standen minder sterk gescheiden waren dan voorheen en kinderen meer als individu werden behandeld.
Na 1917 werd villa Dennenoord verkocht aan opnieuw een Amsterdamse makelaar in effecten. Het huis is sindsdien altijd particulier bewoond gebleven. In 1974 heeft de de toenmalige eigenaar het huis gesplitst; het wordt nu bewoond door twee families.
Literatuur:
Fotoboek Villa Dennenoord (1904) in het bezit van de familie Rogaar. Met dank aan Hannelore Valentijn voor het beschikbaar stellen van de foto’s.
J. de Haan, Villaparken in Nederland : een onderzoek aan de hand van het villapark Duin en Daal te Bloemendaal 1897-1940, Haarlem 1986.
Ons Bloemendaal, 25 (2001) nr. 2.
