De Rijp, een gezellig familiehuis uit 1897

17/02/2017 door Saskia Broekema

Een serie oude foto’s en gekleurde etsen van het interieur van de laat 19de-eeuwse villa De Rijp in Bloemendaal geven een goed beeld van het gezellige familiehuis van Adriaan en Wilhelmine Stoop-van Deventer.

 

Familie

Adriaan Stoop (1856-1935) stamde uit een welgestelde Dordtse familie. Hij studeerde mijnbouwkunde aan de Polytechnische School in Delft en in Clausthal, Duitsland. Na zijn studie vertrok hij in 1879 naar voormalig Nederlands-Indië, waar hij een pionier werd in de olie-industrie. Stoop was de oprichter van de Dordtsche Petroleum Maatschappij op Java en bracht de familieonderneming tot grote bloei. Het bedrijf is uiteindelijk in 1911 overgenomen door de Bataafsche Petroleum Maatschappij.

 

In 1896 keerde hij met zijn vrouw Wilhelmine Bernardine van Deventer, met wie hij in 1880 was getrouwd, en hun vier dochters voorgoed terug naar Nederland. Het kantoor van de Dordtsche Petroleum Maatschappij werd gevestigd in Amsterdam. De familie ging wonen op de buitenplaats De Rijp aan de Bloemendaalseweg in Bloemendaal, waar hun zoon werd geboren.

 

Stoop was inmiddels een zeer vermogend man geworden, maar bleef ondernemen. Zo begon hij in 1904 een kuurbad in Zuid-Beieren toen hij, op zoek naar olie, in Bad Wiessee een bron met zeer sterk jodium- en zwavelhoudend water had aangeboord. Hij liet daar ook een vakantiehuis voor zijn familie ontwerpen, Jungbrunnen, door de architect Alois Degano, die later voor Adolf Hitler het zomerhuis Berghof in Berchtesgaden zou bouwen.

 

Stoop ontwikkelde zich tot een filantroop; hij liet velen in zijn voorspoed delen. In zijn woonplaats Bloemendaal financierde hij de bouw van de lagere school voor de Bloemendaalse Schoolvereniging (1902) en in Overveen de bouw van het Kennemer Lyceum. Overtuigd als hij was van de heilzame werking van water liet hij in 1921 Stoop’s Bad bouwen, een moderne overdekte badinrichting, dat net als het Kennemer Lyceum, is ontworpen door Eduard Cuypers.

 

Buitenplaats De Rijp

Op een terrein in Bloemendaal, dat later de buitenplaats De Rijp zou worden, vestigden de Vlamingen Jacques en Pieter de Mol in 1564 een garenbleek. In de 18de eeuw werd de blekerij gestaakt en werd de blekerswoning tot buitenverblijf verbouwd. In 1738 kreeg het de naam De Rijp naar Christina van de Rijp, de echtgenote van de eigenaar, de Amsterdamse koopman Nicolaas Blaaupot. Haar vader, de Haarlemse koopman Johannes van de Rijp, had een deel van de blekerij in 1671 verworven. Het grootste deel van de buitenplaats werd in 1882 verkocht en ontwikkeld tot villapark (Bloemendaalse Park). In 1892 kocht Jean Alstorphius van Hemert het buiten. Het jaar daarop werd het bestaande huis afgebroken en werd er een voor die tijd moderne villa met een klokkentoren en belvédère in Hollandse renaissancestijl neergezet, ontworpen door de Haagse architect ir. Du Rieu.

 

Paul du Rieu werd in 1859 geboren in Leiden en is in 1901 in Den Haag overleden. Hij studeerde aan de Polytechnische School in Delft. Hij vestigde zich in Den Haag, waar hij verschillende villa’s en huizen bouwde; daarnaast was hij de ontwerper van het bewoningsplan van de nieuwe wijk Duinoord. Zijn belangrijkste werk was de Nutsspaarbank, zijn laatste werk was het tentoonstellingsgebouw van Pulchri Studio aan de Hoge Nieuwstraat in Den Haag.

 

In 1897 werd Adriaan Stoop eigenaar en werd het huis een geliefd middelpunt van de familie. In  1911 werd nog een vleugel met een zitkamer voor mevrouw Stoop aan de zuidwestzijde van het huis toegevoegd, ontworpen door de architect Johannes Wolbers. Hoewel Adriaan Stoop, net een jaar weduwnaar, al in 1935 overleed, werd De Rijp pas in 1949 verkocht.

 

Inrichting

Stoop wilde een modern huis dat van alle gemakken was voorzien. Zo werd op het terrein een gasfabriekje en gashouder gebouwd; het gas was nodig voor het koken en de verlichting. Zo gauw het mogelijk was werd De Rijp in 1899 aangesloten op het elektriciteitsnet en in 1902 op het waterleidingnet van ‘Duin en Daal’. Maar ook de inrichting kreeg alle aandacht. De inboedel werd voor het grootste gedeelte in Londen gekocht. De familie was sterk gericht op Engeland, omdat er veel contact was met de oudste broer Frederik, die in Surrey het landgoed West Hall bewoonde. Het echtpaar schafte Wegwood servies en Engels antiek aan zoals een Chippendale kast en een wortelnoten kabinet. Ook bestelden zij salonmeubelen met een Chesterfield bank en degelijke mahoniehouten slaapkamerameublementen. Veel werd gekocht bij James Shoolbred & Company, toen een van de oudste en bekendste Londense warenhuizen op het gebied van inrichting. Ook de stoffering werd in Londen besteld. Op de foto’s en gekleurde etsen (Roelof Gerbrands 1891-1954) is goed te zien dat er veel kleden, kleedjes en lopers lagen, niet alleen op de vloer, maar ook op tafels. Er stond een grote hoeveelheid meubelen: antieke, maar ook nieuwe meubelen in de verschillende historische stijlen, die toen zo gewild waren. Armstoelen, fauteuils, hoektafeltjes, étagères, jardinières, borden op lambriseringen, portretten aan de muur, een klok van Eisenloeffel, vele foto’s op tafels en bureaus en heel veel bloemen en planten. De afbeeldingen geven een goed beeld van een voorname en comfortabele inrichting van hoge kwaliteit.

 

De nieuwe eigenaar die het huis in 1949 kocht, de Diaconie der Hervormde Gemeente Haarlem, liet het verwaarloosde huis, de tuinmanswoning en stallen in 1960 slopen. Nu staat hier het Woonzorgcentrum Stichting SHDH De Rijp. Wat nog herinnert aan de buitenplaats is een vierkante houten tuinkoepel die in 1788-1789 werd gebouwd door de Bloemendaalse meestertimmerman Lambert Rouwens naar ontwerp van Michiel Mouchel, en een met riet gedekte ijskelder met uitgebouwd ingangsportaal. West Hall, het landgoed van Frederik Stoop in Surrey is ook een woonzorgcentrum geworden. Alleen is daar het oude huis wel bewaard gebleven.

 

Literatuur:

Met dank aan Normen Langelaan.

Henriëtte van Voorst Vader-Duyckinck Sander, Leven en laten leven, een biografie van ir Adriaan Stoop 1856-1935, Haarlem 1994.

Monumenten in Nederland. Noord-Holland, Zeist-Zwolle 2006.

 

Websites:

http://stoopvandeventer.nl

http://noord-hollandsarchief.nl/beelden/beeldbank

http://www.buitenplaatseninnederland.nl